ප්‍රභාසංස්ලේෂණය යනු කුමක්ද?
ආලෝක ශක්තිය උපයෝගී කරගෙන කාබන්ඩයොක්සයිඩ් හා ජලය අමුද්‍රව්‍ය ලෙස යොදා ගෙන හරිතප්‍රද අඩංගු සෛලවල සිදුවන ආහාර සංස්ලේෂණ ක්‍රියාවලිය ප්‍රභාසංස්ලේෂණය ලෙස හැඳින්වේ.
ප්‍රභාසංස්ලේශනයේ වැදගත්කම
- පෘථිවියට ලැබෙන සූර්ය ශක්තිය සියලුම ජීවීන්ට ප්‍රයෝජනයට ගත හැකි ශක්තියක් බවට පරිවර්තනය කරන්නේ ප්‍රභාසංස්ලේෂණය මගිනි.
- ලෝකයේ වූ සියලුම ජීවීන්ට සෘජුව හෝ වක්‍ර ලෙස ආහාර සපයන්නේ ප්‍රභාසංස්ලේෂණ යෙනි.
- ජීවීන්ගේ ස්වසනය සඳහා අවශ්‍ය ඔක්සිජන් වායුව වායු ගෝලයට සපයන්නේ ප්‍රභාසංස්ලේෂණය යි.
- වායුගෝලයට එකතු වන කාබන් කාබන්ඩයොක්සයිඩ් වායු ගෝලයෙන් ඉවත් කර කාබන්ඩයොක්සයිඩ් හා ඔක්සිජන් අතර සමතුලිතතාවය පවත්වාගෙන යාමට දායක වීම.
- කාබන් චක්‍රය පවත්වාගෙන යාමට දායක වීම.
ප්‍රභාසංස්ලේෂණය කෙරෙහි බලපාන සාධක
ප්‍රභාසංස්ලේෂණය සඳහා පහත සාධක බලපායි.
හරිතප්‍රද
ආලෝක ශක්තිය
ජලය
කාබන්ඩයොක්සයිඩ්
ප්‍රභාසංස්ලේෂණය අමු ද්‍රව්‍ය, ඵල හා අතුරු ඵල
ප්‍රභාසංස්ලේෂණය මූලික අමුද්‍රව්‍ය දෙක වන්නේ කාබන්ඩයොක්සයිඩ් හා ජලය යි. ශාකය කාබන්ඩයොක්සයිඩ් ලබාගන්නේ පත්‍ර වල පුටිකා හරහා වායුගෝලයේනි. ජලය ලබා ලබාගන්නේ මුල් මගින් පසෙනි. මෙසේ ලබාගන්නා ජලය හා කාබන් කාබන්ඩයොක්සයිඩ් ශාක පත්‍ර වල ශාක සෛල තුළ වූ හරිතලව තුළ දී සූර්ය ශක්තිය උපයෝගි කරගනිමින් සංස්ලේෂණය සිදු කරයි.
එහිදී ප්‍රභාසංස්ලේෂණයේ මූලික ඵලය ලෙස ග්ලුකෝස් ලබා දෙන අතර ප්‍රභාසංස්ලේෂණයේ දී අතුරු ඵලයක් ලෙස ඔක්සිජන් නිපදවයි.
ප්‍රභාසංස්ලේෂණ ක්‍රියාවලිය පහත ආකාරයට වචන සමීකරණයෙන් ඉදිරිපත් කළ හැක.
කාබන්ඩයොක්සයිඩ් + ජලය → ග්ලූකෝස් + ඔක්සිජන්.
ශාක පත්‍ර වල නිපදවන glucose සෑදෙන විගස පිෂ්ඨය බවට පත්වී තාවකාලික ලෙස පත්ව වල තැන්පත්වේ. පසුව මේවා සුක්‍රෝස් බවට පත් වී ප්ලෝයම තුළින් සංචිත පටක වෙතට (මුල්, බීජ, භූගත කඳන්) වෙතට පරිවහනය කරයි. මෙම පරිවහනය දිවා හා රාත්‍රී කාලවල එකම ශීඝ්‍රතාවකින් සිදුවේ. පසුව සංචිත පටක වල දී සුක්‍රෝස් පිෂ්ඨය බවට පත්වී සංචිත වේ.
එම නිසා ශාක පත්‍ර තුළ තාවකාලික ලෙස පිෂ්ඨය පවතීද යන්න බැලීමට පිෂ්ඨ පරීක්ෂාව සිදු කළ හැක.
පිෂ්ඨ පරීක්ෂාව
අවශ්‍ය ද්‍රව්‍ය
බීකරයක්, පරික්ෂා නලයක්, තෙපාව, බන්සන් දාහකය, ජලය, එතිල් මධ්‍යසාර, ශාක පත්‍රයක්.
ක්‍රමය
හොඳින් හිරු එළිය වැටෙන දිවා කාලයක හොඳින් හිරු එළිය ලැබෙන ශාකයක ශාක පත්‍රයක් කඩා ගැනීම.
තෙපාව යටින් බන්සන් දාහකය තබා, තෙපාව උඩින් කම්බි දැල තබා ඒ මත ජලය පිරවූ බීකරයක් තබා එම බීකරය තුළට ශාක පත්‍රය දමා ජලයෙන් තම්බා ගැනීම.
ජල තාපකය ක තබන ලද මද්‍යසාර වලින් එම ශාක පත්‍රය තම්බා ගන්න. මෙහි දී මද්‍යසාර සහිත බීකරය ජල තාපකයක් තුළ තුළ තැබීම ඉතා වැදගත් වේ.මද්‍යසාර ගිනිගන්නා සුළු බැවින් එය සෘජුවම බන්සන් දාහකය ට තැබුවොත් ගිනි ගැනීමක් ඇති විය හැකිය.
පසුව ශාක පත්‍රය ගෙන ජල සිසිල් ජලයෙන් සෝදා ගන්න.
එම ශාක පත්‍රය සුදු පිඟන් ගලක් මත තබා අයඩින් ද්‍රාවණයෙන් බින්දු කිහිපයක් දමන්න.
නිරීක්ෂණය
එවිට ශාක පත්‍රය නිල් හෝ දම් පැහැයක් වේ.
නිගමනය
ශාක පත්‍රය තුළ පිෂ්ඨය තිබේ.
සාකච්ඡාව
මධ්‍යසාරයෙන් තම්බා ගන්නේ ශාකයේ කොළපාට හේතුවන ක්ලෝරොෆිල් ඉවත් කිරීමටයි. ක්ලෝරොෆිල් ජලයේ දිය නොවන අතර මද්‍යසාර වල දිය වේ.
පිපි පරීක්ෂාව ද උපයෝගී කරගනිමින් ප්‍රභාසංස්ලේෂණය සඳහා සූර්යාලෝකය, හරිතප්‍රද අවශ්‍ය බව පෙන්වීමට පරීක්ෂණ සිදුකළ හැකිය.
ප්‍රභාසංස්ලේෂණය සඳහා ආලෝකය ශක්තිය අවශ්‍ය බව පෙන්වීමට පෝච්චියක සිටවන ලද පැලයක් පැය හතළිස් අටක් අඳුරේ තබා එක් පත්‍රයක කොටසළු ටේප් පටියකින් ආවරණය කර හිරු එළියේ තබා පෝෂණය වීමට යම් කාලයක් තබා එම ශාක පත්‍රය රැගෙන ගොස් පිෂ්ඨ පරීක්ෂාව සිදු කළ යුතුය.
ප්‍රභාසංස්ලේෂණයට කාබන්ඩයොක්සයිඩ් අවශ්‍ය බව පෙන්වන විටද පැය හතළිස් අටක් අඳුරේ පෝච්චියක හිත වූ ශාක පත්‍රයක් ගෙන එක් පත්‍රයක් ජලය ස්වල්පයක් දමා පොලිතීන් ඒකෙන් ආවරණය කරන අතර අනෙක් පත්‍රය k o h ඒ නම් potassium hydroxide යොදා ආවාරණය කළ යුතු ය. පොටෑසියම් හයිඩ්‍රොක්සයිඩ් මගින් කාබන්ඩයොක්සයිඩ් අවශෝෂණය කරන නිසා එම පත්‍රයට ප්‍රභාසංස්ලේෂණය සඳහා අවශ්‍ය කාබන්ඩයොක්සයිඩ් නොලැබේ. මෙහිදී අනෙක් පත්‍රයට ජලය යොදන්නේ පරික්ෂාවේ සමතුලිතතාවය සඳහා ය .
