වස්තු දෙකක් අතර පවතින උෂ්ණත්ව වෙනස හේතුවෙන් එක් වස්තුවක සිට අනෙක් වස්තුව ට ගලා යන ශක්තිය තාපය ලෙස හඳුන්වයි.
තාපය යනු ශක්ති විශේෂයක් නිසා තාපය ජූල් (J) වලින් මැනිය හැක.
A හා B ලෙස ඇති එකිනෙකට වෙනස් උෂ්ණත්ව වල පවතින වස්තු දෙකක් සලකමු. මෙහි A ආරම්භයේ සෙල්සියස් අංශක 80 උෂ්ණත්වය ද B සෙල්සියස් අංශක 20 උෂ්ණත්වය ද පවතී යැයි සලකමු. පසු ව මෙම වස්තු දෙක එකිනෙකට ස්පර්ශ වන ලෙස තබා ටික වේලාවකට පසු උෂ්ණත්වය නිරීක්ෂණය කළ විට පසු දෙකම එකම උෂ්ණත්වයකට එළැඹී ඇති බව නිරීක්ෂණය කළ හැක. එවිට A වල උෂ්ණත්වය අඩු අගයකට ද B වල උෂ්ණත්වය වැඩි අගයකට ද ගමන් කර ඇති බවද නිරීක්ෂණය කළ හැක.
සැමවිටම උෂ්ණත්වය වැඩි වස්තුවක සිට උෂ්ණත්වය අඩු වස්තුවකට තාපය සංක්‍රමණය වේ. එ විට උෂ්ණත්වය අඩු වස්තුවේ උෂ්ණත්වය ඉහළ යයි. මෙන්ම උෂ්ණත්වය වැඩි වස්තුවේ උෂ්ණත්වය පහළ යයි. ඉන්පසුව වස්තු දෙකේම උෂ්ණත්ව එකම අගයකට පැමිණ වස්තු 2 දෙක තාපජ සමතුලිතතාවයේ පවතී .
වස්තුවක තාප ධාරිතාව
යම් පසුව වස්තුවක උෂ්ණත්වය ඒකක එකකින් වැඩි කිරීම සදහා සැපයිය යුතු තාප ප්‍රමාණය එම වස්තුවේ තාප ධාරිතාව හැඳින්වේ.
තාප ධාරිතාව මනින අන්තර්ජාතික සම්මත ඒකකය කෙල්වින්යට ජූල් වේ.
යම් වස්තුවක තාප ධාරිතාව රඳා පවතින්නේ එම වස්තුව සාදා ඇති ද්‍රව්‍ය සහ වස්තුවේ ස්කන්ධය මතයි.
විශිෂ්ට තාප ධාරිතාව
යම් ද්‍රව්‍යක ඒකක ස්කන්ධයක් උෂ්ණත්වය ඒකක එකකින් 1 කින් වැඩිකිරීමට ලබාදිය යුතු තාප ප්‍රමාණය ද්‍රව්‍ය ද්‍රව්‍යයේ විශිෂ්ට තාප ධාරිතාව ලෙස හැඳින්වේ.
විශිෂ්ට තාප ධාරිතාව ඒකකය කෙල්විනයට කිලෝග්‍රෑමයට ජූල් වේ.
තාප ධාරිතාවය = ස්කන්ධය × විශිෂ්ට තාප ධාරිතාව
C = mc
ද්‍රව්‍යක තාප ධාරිතාව C මගින් ද, ද්‍රව්‍ය විශිෂ්ට තාප ධාරිතාව c මගින් ද, ස්කන්ධය m සින්දු නිරූපණය කරයි
තාප ප්‍රමාණය සෙවීම.
යම්කිසි ද්‍රව්‍යයක තාපය උරා ගැනීමේ දී හෝ තාපය පිට කිරීමේදී උෂ්ණත්ව වෙනසක් සිදු වේ. මෙහිදී හුවමාරු වන තාප ප්‍රමාණය සොයා ගැනීමට පහත සම්බන්ධතාවය යොදා ගත හැක.
කිසියම් ද්‍රව්‍ය ස්කන්ධයක උෂ්ණත්වය යම් ප්‍රමාණයකින් ඉහළ නගින විට අවශ්‍ය වන තාප ප්‍රමාණය ද්‍රව්‍ය ස්කන්ධයේ විශිෂ්ට තාප ධාරිතාව හා ඉහළ ඉහල නැඟුනි උෂ්ණත්වය ගුණිතයට සමාන වේ.
තාප ප්‍රමාණය (Q) = ස්කන්ධය (m)× විශිෂ්ට තාප ධාරිතාව(c)× උෂ්ණත්වය ඉහළ නැගි ප්‍රමාණය
ප්‍රශ්න අංක 1
ජලයේ විශිෂ්ඨ තාප ධාරිතාව 4200 Jkg-1K-1 වේ නම් , ජලය කිලෝග්‍රෑම් 4 ක් කෙල්වින් 10 කින් උෂ්ණ්‍ත්වය ඉහල නැංවීමට ලබා ටදිය යුත් තාමප ප්‍රමාණය ගණනය කරන්න.
පදාර්ථයේ අවස්ථා විපර්යාස
යම් පදාර්ථයක් ඝන ද්‍රව හෝ වායු වැනි එක් අවස්ථාවක සිට තවත් අවස්ථාවකට පත් වීම අවස්ථා විපර්යාසයක් ලෙස හැඳින්වේ.
පදාර්ථයේ ඝන ද්‍රව හා වායු ලෙස අවස්ථා තුනක් තිබෙන බව අප දනිමු. උෂ්ණත්වය ඉහළ දැමීමකින් උෂ්ණත්වය පහළ දැමීමකින් හෝ වෙනත් මොනයම් හෝ භෞතික ක්‍රමයක් මගින් මෙම එක් අවස්ථාවක පවතින පදාර්ථය වෙනත් අවස්ථාවක් බවට පත් කිරීම සිදු කළ හැකිය.
උදාහරණ වායුව ඝනීභවනය වීම, ඝනයක් ද්‍රව බවට පත් වීම,
යම් ඝන ද්රව්යයක් රත් කිරීමේදී එය ඝන අවස්ථාවේ සිට ද්‍රව අවස්ථාවට පත්වන උශ්නත්වය එම ද්‍රව්‍යයේ ද්‍රවාංකය ලෙස හැඳින්වේ.
අයිස් කැටයකට තාපය ලබා දුන් විට සෙල්සියස් අංශක බිංදුවේ දී ද්‍රව බවට පත්වේ. ජලයෙ ද්‍රවාංකය සෙල්සියස් අංශක බිඳුවක් වෙයි.
යම් ද්රව්යයක් සිසිල් කිරීමේදී එය ද්‍රව අවස්ථාවේ සිට ඝන අවස්ථාවට පත්වන උශ්නත්වය එම ද්‍රව්‍යයේ හිමාංකය නමින් හැඳින්වේ.
ජලය සිසිල් කරන විට සෙල්සියස් අංශක බිංදුවේ දී අයිස් බවට පත්වේ. ජලයේ හිමාංකය සෙල්සියස් අංශක බිඳුවක් වේ.
මේ අනුව අපට පෙනී යන වැදගත් කරුණක් වනුයේ,
ද්‍රව්‍යයක ද්‍රවාංකය හිමාංකයත් එකම අගයක් ගනී.
යම් ද්‍රවයක් රත් කිරීමේදී රත්කිරීමේදී ද්‍රවය තුළින් බුබුළු දමමින් වාෂ්ප බවට පත්වීම එනම් නැටීම සිදුවන උෂ්ණත්වය එම ද්‍රව්‍ය ද්‍රවයේ තාපාංකය ලෙස හඳුන්වයි.
ජලය රත්කරන විට එය නැටීම ආරම්භ වනුයේ celsious අංශක 100 දීය. මෙය අනුව ජලය තාපාංකය සෙල්සියස් අංශක 100 වේ.
වැදගත් කරුණක්,
ද්‍රව්‍ය වල අවස්ථා විපර්යාසය සිදුවන උෂ්ණත්වය පීඩනය මත රඳා පවතී .
